miércoles, 8 de junio de 2011

Sondor rumi q'atapa munayninkuna

¿Yuyachkankichu Sondor rumi q'atata?
¿Waku-kuritari?
¿Apu-timani q'atatari?
Sapa tutan tuparq'a achikywan
kusisq'a.
Puyupas sumaq chukcha q'ina mastakurq'a
paranampaq
Alalay-patamanta Tuqtu-patakama.
chaynataqmi sullakunapas chillpirq'a
Muckanimanta uku Askipatakama.
chiriraq, q'uñiraq
sarakuna sumaq chuqllu wiñanmpaq
sapa kuti...

Imapaqraq riksirq'ayki Sondor rumi q'atallay
imapaqraq...
mana riksiruykiman karq'a
piraq kayman Sondor rumi q'atallay.
Ñaupa runakuna Q'ayllasmi ripurunkuña
watakunawan machuyasq'a
¡Arí taitay...!
Machunkuna maqtalla kutimunampaq
purmasq'a allpakunata tukuy tarpunampaq

¿Imataq chay?
urpikunan muyukachachkan Sondor rumi q'atapi
allin ñaupa kausay yuyananchispaq.
!Ama pinq'ay runa kauchu¡ -nispa pawachkan.
Pinq'ayqa maulapa sutinmi
chay yachaspayki q'uqariy takllata
allpapi wachu ruwanaykipaq
sumaq Chaskakuna wiñanampaq
musuq parawan paq'arin apuy kanampaq...
paq'arin kanampaq
Apu kanampaq...

Llaqtamasillay...¿Yuyachkankichu Sondor rumi q'atata?
¿Waku-kurita q'atata?
¿Icha Apu-timani q'awana patata?
Ñaupa sapa tuta tuparq'a achikyaywan
kanampas tupanq'a achikyaywan
kusisq'a...
Kusiq'a tusunanchipaq
sunq'uwan q'asillala kausananchipaq
yuyay mana q'unqananchipaq
q'unqay mana kutimunampaq
pinq'ay mana kanampaq
¡Arí taitaykuna!
Yuyaychis…
¡Kaykunam sondor rumi q'atapa munayninkuna

Enciso Altamirano

Poesía andina: Espíritu

Alejandro en Imágenes

éstas imagenes corresponden a mi actividades sociales y culurales realizadas en el años 2007.
El contenido del blogs es propiedad de Alejandro Enciso Altamirano. Ninguna parte de ésta publicación puede ser reproducida almacenada o transmitida en manera alguna ni por nungún medio, ya sea electronico, mecanico, optico, de grabación o de fotocopias sin el permiso o la mención de autor.

Teléfono: 005411-4988-0562 / celular: 15-6521-2072
e-mail.
enciso_altamirano@hotmail.com Bs. As - Argentina

Pronombres del runa-simi

MODO AFIRMATIVO
singular
-Ñuq’a.. kani... yo soy
-Q’an... Kanki..tu eres
-Pay … kan … ella/el es
-Kay … kan … esto es (neutro)

plural
-Ñuq’ayku…Kaniku… Nosotros
-Q’ankuna…Kankichi..Ustedes
-Paykuna…. Kanku…. Ellos/ellas
-Kaykuna….Kkanku… Estos/tas

Importante:
* El pronombre ÑUQ’A termina en vocal, entonces se le agrega el sufijo YKU.
* Cuando los pronombres terminan en una consonante se le agrega el sufijo KUNA

MODO NEGATIVO
-Ñuq’a mana kani
-Q’an manan Kanki-chu
-Pay manan kan
-Kay manan kan-chu
-Ñuq’ayku manan Kaniku-chu
-Q’ankun manan Kankichi-chu
-Paykuna maman Kanku-chu
-Kaykuna manan Kanku-chu

Importante:
*Cuando el pronombre termina en consonante el modo negativo es MAMAN, MANA cuando termina en vocal, pero con algunas exepciones. Además al sustantivo se le agrega el sufijo CHU.

Algunos ejemplos
-q'an manan kanki-chu (tu no eres)
-q'an manan kanki q'elqaq-chu (no eres escritor)
-Ñuq’a kani ductur / q'ampiq runa
-ñuq'a manan kani q'ampiq-chu
-paykuna maman kanku ductur-kuna-chu

Manuel Macchiavello

Discurso en el Salon Dorado

Peru llaqta